Toplumda Çevirmenlik Mesleği

Türkiye’de çevirmenlik mesleği 

Türkiye’de çeviri faaliyetleri Cumhuriyet’in kuruluşundan itibaren başlamış uluslararası düzeyde artan siyasi ve ticari ilişkiler doğrultusunda bir çevirmenlik mesleğine ihtiyaç duyulmuştur. Bu bağlamda ülkede 1993 yılından itibaren mütercim-tercümanlık ve çeviribilim adları altında açılan bölümlerce üniversitelerde lisans düzeyinde çeviri eğitimi verilmeye başlanmıştır. Yine de çevirmenliğin meslekleşmesi süreci halen tam anlamıyla gerçekleşmemiştir.

Bu nedenle Mesleki Yeterlilik Kurumu 2012 yılında çevirmenlik mesleği standartlarının belirlenmesi sürecini başlatmış ve aralarında çeviri alanında eğitim veren üniversitelerden akademisyenlerin ve çeşitli çeviri dernek, kurum ve kuruluşlarının temsilcilerinin yer aldığı bir kurulun çalışmaları sonucunda Ocak 2013’te Çevirmen (Seviye 6) Meslek Standardı yayımlanmıştır.

İki ana başlık altında hazırlanan standradın ilk bölümünde meslek tanıtımına yer verilmiştir:

Meslek tanımı:  “Çevirmen (Seviye 6), ilgili mevzuat ve/veya sözleşme, İSG önlemleri, kalite standartları ve hizmet prosedürleri çerçevesinde çeviri süreçlerinin iş organizasyonu ile hazırlık faaliyetlerini gerçekleştiren; sözlü çeviri, işaret dili çevirisi ve/veya yazılı çeviri faaliyetlerini yürüten ve bireysel mesleki gelişimini sağlayan nitelikli kişidir.”

Mesleğin uluslararası sınıflandırma sistemlerindeki yeri:  ISCO 08 : 2643 (Çevirmenler (Yazılı ve Sözlü) ve Diğer Dil Bilimciler)

Çalışma ortamı ve koşulları: Bir çevirmen üç farklı şekilde çalışabilir; çeviri hizmeti sunan işletmelerde, kamu kurum ve kuruluşlarında veya bireysel. Çalışma ortamı ya çalıştığı işletme, kurum ve kuruluşların sağladığı ofis, büro vb. alanlar veya kendi kurduğu çalışma ortamıdır. Standradda bu çalışma ortamının nasıl olması gerektiği, hangi malzeme ve araçların bulundurulacağı belirtilmiştir.

İlk bölümde ayrıca sağlık, güvenlik ve çevre ile ilgili düzenlemelere ve meslek ile ilgili  diğer mevzuatlara değinilmiştir.

Standardın ikinci bölümünde meslek profili oluşturulmuştur.

Görevler, işlemler ve başarım ölçütleri:

1. İSG ve çevre koruma ile ilgili önlemleri almak
2. Güvenli çalışma ve kişisel güvenlik yöntemlerini takip etmek
3. Riskleri değerlendirmek
4. Acil durum prosedürlerini uygulamak
5. Çevre koruma standart ve yöntemlerini uygulamak
6. İş organizasyonu yapmak
   1. Tanıtım faaliyetleri yürütmek
   2. Çeviri talebini şekillendirmek
   3. Çeviri teklifi hazırlamak
   4. Çeviri sözleşmesi yapmak
   5. Kaynak metni ve yardımcı malzemeleri temin etmek
   6. İş programı yapmak
   7. Arşiv işlemlerini yürütmek
   8. Çeviri süreçlerinde bilgi güvenliği önlemleri almak
   9. Mali prosedürleri yürütmek
   10. Çeviri belleğinin bakımını yapmak
7. Çeviri öncesi hazırlık yapmak
   1. Kaynak metin çözümlemesi yapmak
   2. Çeviri için araştırma yapmak
   3. Çeviri stratejisini belirlemek
   4. Çalışma ortamı ve koşullarını hazırlamak
8. Sözlü çeviri yapmak
   1. Ardıl çeviri yapmak
   2. Simültane çeviri yapmak
9. Yazılı çeviri yapmak
   1. Özel alan çevirisi yapmak
   2. Yazın çevirisi yapmak
   3. Çoklu ortam çevirisi yapmak
   4. Yerelleştirme yapmak
10. Çeviri hizmeti ile ilgili kalite faaliyetlerini yürütmek
    1. Hizmet talep eden kişi ve kuruluşlarla ilişkileri yönetmek
    2. Çeviri iş süreçlerini izlemek
11. Mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunmak
    1. Bireysel mesleki gelişimini sağlamak
    2. Meslek içi eğitime katkıda bulunmak

İkinci bölümde bunların yanı sıra bir çevirmenin kullanacağı araç, gereç ve ekipmanlara, çevirmenin sahip olması gereken bilgi ve beceriler ile göstermesi gereken tutum ve davranışlara da yer verilmiştir.